Zachte Contactlenzen

Inhoudsopgave:

1. Inleiding
2. Materiaal zachte contactlenzen
3. Type zachte lenzen
4. Eigenschappen: vóór- en nadelen
5. Wanneer contactlenzen bij kinderen?
6. Animatiefilm

1. Inleiding
Globaal kan gezegd worden dat er twee soorten contactlenzen zijn:

1. Zachte contactlenzen
2. Vormstabiele lenzen (de “harde zuurstofdoorlatende” of RGP-contactlens)
        (bron: BSL praktijkatlas)

Voor details over:
–  type lenzen
– draagwijze
– materiaalsoorten  –> zie folder Inleiding

Tegenwoordig zijn beide zuurstofdoorlatend. Er zijn een aantal verschillen tussen de lenzen; in dit deel worden de eigenschappen van de zachte lens besproken. Een zachte lens bestaat uit wateropnemend materiaal. Door het absorberen van water (of traanvocht) wordt de lens zacht en soepel. Zo soepel dat je de lens binnenste buiten kan keren of dubbel kunt vouwen.

De zachte lens is de meest aangemeten lens van dit moment. In Amerika wees onderzoek uit (2014) dat 6.5% van de contactlensdragers RGP-lenzen hebben en dat de rest zachte contactlenzen draagt [ref in Ophth 2016; 1435].
De zachte lenzen hebben de afgelopen jaren veel ontwikkelingen doorgemaakt op het gebied van lens materiaal en design. Waar met de oudere type lenzen nog veel problemen waren met de zuurstofdoorlaatbaarheid naar het oog, is dat met de huidige generatie lenzen vrijwel geen probleem meer. Het wennen aan de zachte lenzen gaat erg snel zodat ze al gauw comfortabel op het oog zitten.

2. Materiaal zachte contactlenzen
De materialen van zachte lenzen kunnen in drie groepen ingedeeld worden:

1. Hydrogel: Het ‘klassieke’ materiaal. Dit materiaal wordt langzaam allemaal vervangen door silicone-hydrogel of bio-compatible materialen.
2. Bio-compatible materiaal: Neemt geen water op en verliest het ook niet, waardoor het uitermate geschikt voor het droge oog.
3. Silicon-hydrogel: Hoog zuurstof doorlaatbaar materiaal. waardoor zuurstoftransmissie naar het oog geen probleem meer is.

3.  Type zachte lenzen
Bij zachte lenzen wordt onderscheid gemaakt tussen:
– Disposable lenzen
– Extended wear lenzen
– Recept lenzen

3a. Disposable lenzen
Dit zijn zachte lenzen die worden gemaakt met een ‘cast moulding’ proces.  Door deze techniek is het mogelijk geworden om de lenzen massaal te produceren tegen een lage prijs. Zowel sferisch als cylindrische afwijkingen kunnen gecorrigeerd worden.
Deze nieuwe ontwikkeling heeft als gevolg gehad dat de vervangingsfrequentie drastisch is verhoogd. Tegenwoordig worden verschillende vervangingsfrequenties aangehouden:

• Daglenzen:
  Deze lenzen moeten na een dag dragen weggegooid worden. Het voordeel van deze lenzen is dat iedere dag een nieuwe lens gedragen wordt. Hierdoor worden problemen met aanslag of ander vuil op de lens tot een minimum beperkt. Het is ook erg hygiënisch want de drager hoeft de lenzen niet schoon te maken en iedere dag opnieuw te gebruiken. Dit vermindert de kans op ontsteking. Een ander voordeel is dat er geen contactlensvloeistoffen gebruikt hoeven te worden. Bij contactlens dragers is immers de reden voor een allergische reactie bijna altijd de contactlensvloeistof, en dan met name de conserveringsmiddelen die deze vloeistoffen bevatten. Bij daglenzen worden geen contactlensvloeistoffen gebruikt, waardoor het risico op een allergische reactie verminderd wordt.
• Maandlenzen:
  Tegenwoordig is dit de meest gebruikte vervangingstermijn voor zachte lenzen. De lens moet iedere maand vervangen worden. De drager moet de lens dagelijks reinigen.
• 2-wekelijkse lenzen:
  De lens moet iedere twee weken vervangen worden. Het gebruik ervan is gelijk aan die van de maandlens.
• 3-6 of 12 maandelijkse lenzen:
  Dit zijn vooral de oudere lens typen. De lens kan meerdere maanden oplopend tot een jaar gedragen worden. De lens moet dagelijks gereinigd worden. Dit lens type wordt steeds minder aangemeten.

3b. Extended wear lens
Er zijn zachte lenzen die dag en nacht gedragen kunnen worden. Sommige types tot 30 dagen en nachten lang zonder uit te halen. Vaak wordt geadviseerd om de lenzen eenmaal in de week uit te halen en schoon te maken. Deze draagwijze wordt afgeraden omdat de kans op een ontsteking drastisch toeneemt. Een uitzondering om deze lenzen wel te adviseren is bij mensen met bijzonder werk zoals militairen op uitzending of brandweermensen die meteen paraat moeten staan als zij gewekt worden.

Ongeveer 80% van alle contactlenzen die aangemeten worden zijn disposable lenzen. Het nadeel van de lenzen is dat er weinig parameters beschikbaar zijn. Producenten hebben vaak maar een kromming ter beschikking en die is niet geschikt voor elk oog met als gevolg: visus klachten, comfort klachten, rode ogen, staining, papillaire conjunctivitis, neovascualisatie, cornea erosies en ontstekingen.
Veel contactlens complicaties ontstaan door niet goed passende lenzen of slecht vloeistof advies. Dit betekent niet dat de mensen niet geschikt zijn om lenzen te dragen maar dat ze een beter contactlens en vloeistof advies nodig hebben.

3c. Zachte lenzen op recept
Als het oog niet geschikt blijkt te zijn voor het dragen van zachte disposable lenzen kan er gekozen worden voor een “zachte Recept lens”. Dit zijn lenzen die op maat gemaakt worden, specifiek voor een bepaald oog. Deze ‘custom made’ lenzen zijn in allerlei krommingen, diameters en sterktes verkrijgbaar en kunnen daardoor beter passend voor het oog gemaakt worden. Dit kan de kans op complicaties zoals irritatie, rode ogen, cornea erosies en neovascularisatie verminderen.

– links:   custom-made zachte contactlens op een oblate cornea na refractiechirurgie (na LASIK behandeling)
– rechts: custom-made zachte contactlens op een cornea bij een keratoconus

Er zijn tegenwoordig lenzen beschikbaar speciaal ontwikkeld voor onregelmatige hoornvliezen. In het verleden was een goede correctie van een onregelmatig hoornvlies alleen maar mogelijk met een vormstabiele lens. Door verbeterde meetapparatuur en productie mogelijkheden is dit tegenwoordig ook mogelijk met speciale zachte lenzen. Door verschillende  krommingen in een lens te combineren is het mogelijk de irregulariteit van de cornea

3d. De multifocale zachte lens
Multifocale zachte contactlenzen hebben al een hele geschiedenis achter zich, met successen en teleurstellingen. Multifocale lenzen zijn bedoeld voor een optimaal zicht voor dichtbij en afstand. Een leesdeel is nodig als de accommodatie van de eigen ooglens tekort gaat schieten waardoor dichtbij lezen lastig wordt. Dit treedt op boven een leeftijd van 40-45 jaar.

Microlens heeft een nieuwe leesondersteunende variant van de monofocale StabMac en K-soft lenzen geintroduceerd. Deze variant is uitwisselbaar met de StabMax en K-soft lenzen met een monofocaal front waardoor geen speciale aanmeetregels nodig zijn.
Ook een cylindirsche correctie (tot 7.0 D) is mogelijk. De K-soft sferische en StabMax torische receptlenzen zijn er voor 3 of 6 maandelijkse vervanging. Het is een nieuwe ontwerpgeneratie die door hun anatomische ontwerp en pasvorm zich onderscheiden van veel al lang bestaande receptlenzen. Zowel in de voorspelbaarheid van de pasvorm en stabilisatie, als in het comfort van het dragen zijn ze onderscheidend beter.
Voor meer informatie: www.microlens.nl

4. Eigenschappen
4a. Voordelen
Het grote voordeel van de zachte lens is de snelle gewenning.

De lens kan gemakkelijk afgewisseld worden met een bril, de stofgevoeligheid is laag en de lens zal zelden verschuiven of uitvallen. Vanwege deze eigenschappen is het een geschikte lens voor contactsporten (judo, boksen etc) of balsporten (voetbal, volleybal etc).

4b. Nadelen
Het nadeel van het materiaal is dat de lens behalve traanvocht ook andere aanwezig stoffen in het traanvocht bindt (zoals vetten en eiwitten).

Hierdoor vervuilt de lens sneller. Het waterpercentage varieert van 40 tot 80 %, dit vochtige karakter van de lens is een gunstige omgeving voor bacteriegroei. Genoeg argumenten om aan te geven dat het belangrijk is om de lenzen dagelijks schoon te maken! Daarnaast is een halfjaarlijkse controle van groot belang. De kans op ontstekingen is bij de zachte lenzen groter dan bij de vormstabiele lenzen.
In vergelijking tot de vormstabiele lenzen worden zachte lenzen veel frequenter vervangen, waardoor de kosten van het onderhoud hoger liggen.

De eigenschappen van een zachte lens op een rij:

• Snelle gewenning
• Geen stofgevoeligheid
• Gemakkelijk af te wisselen met bril
• Geschikt voor contactsporten
• Relatief duur in onderhoud
• Lens kan praktisch niet worden verloren
• Dienen minimaal twee keer per jaar gecontroleerd te worden

5. Wanneer contactlenzen bij kinderen?
Deze tekst staat in de folder “Inleiding” →  lees verder.

6. Animatiefilm (Engels: zachte en harde lenzen)

Deze tekst is mede tot stand gekomen door firma LENS (Deventer, www.lens.nl; Cris Mertz)