Conjunctivitis (bindvlies / slijmvliesontsteking): virus, adenovirus (EKC)

Inhoudsopgave Slijmvliesontsteking of Bindvliesontsteking:

1. Het hoornvlies (de cornea)
2. Wat is een virale conjunctivitis?
   • adenovirale keratoconjunctivitis
   • molluscum contagiosum conjunctivitis
   • acute hemorrhagische conjunctivitis
   • herpes infecties
3. Oogproblemen en klachten bij een EKC (adenovirus)
   • conjunctivitis (slijmvliesontsteking)
   • keratitis (hoornvliesontsteking)
4. Risico’s op besmetting
5. Behandeling

Deze folder gaat over een ontsteking door een Adenovirus. Voor de overzichtsfolders, zie folder
– Slijmvlies ontsteking of bindvlies ontsteking (conjunctivitis) of
– Hoornvliesontsteking (keratitis).

1. Het hoornvlies (de cornea)
Het hoornvlies (cornea) is het voorste doorzichtige deel van het oog. Het is een voortzetting van het witte deel van het oog, de harde oogrok (sclera) genoemd. De sclera omvat  de hele oogbol. Achter het hoornvlies is het gekleurde deel van het oog te zien, het regenboogvlies (iris).

2. Wat is een virale conjunctivitis?
Een ontsteking van het slijmvlies door een virusinfectie wordt een virale conjunctivitis genoemd. Er zijn globaal 4 soorten virale ontstekingen:

1. Adenovirale keratoconjunctivitis: het adenovirus is een gewoon verkoudheidsvirus dat zeer besmettelijk is voor het oog. De spectrum van de adenovirale infecties varieert van mild tot ernstig.  Er zijn twee subvormen te onderscheiden, namelijk:
   • de “pharygoconjunctival fever” (bovenste luchtweginfectie met daaropvolgend een conjunctivitis)
   • de “epidemische keratoconjunctivitis (EKC)”. Besmetting vindt plaats via hand-oog contact.
     Ze zijn echter meestal ongevaarlijk en over het algemeen genezen deze infecties spontaan.
2. Molluscum contagiosum conjunctivitis: dit is een besmettelijke infectie met het pokkenvirus waarbij op de huid en de slijmvliezen kleine puistjes ontstaan. Het treft jonge kinderen tussen de 2-4 jaar. Het geeft aanleiding tot een eenzijdige chronische irritatie met milde afscheiding.
3. Acute hemorrhagische conjunctivitis: dit wordt veroorzaakt door het enterovirus. De infectie begint en eindigt meestal snel. Het is meestal een dubbelzijdige infectie met een branderig gevoel, waterige afscheiding en ooglidzwelling. Er is een bloeding onder het slijmvlies aanwezig (= hemorrhagisch) met kleine zwellinkjes van het slijmvlies (follikels).
4. Herpes infecties → zie folders herpes simplex (koortsblaasjes) en herpes zoster (gordelroos).

In deze folder wordt de adenovirale keratoconjunctivitis beschreven (EKC)

3. Oogproblemen en klachten bij een EKC (adenovirus)
Meestal beperkt de infectie zich tot het slijmvlies (conjunctiva) en het hoornvlies (cornea).

3a. Conjunctivitis (slijmvlies ontsteking)
De infectie begint meestal in één oog met een waterige afscheiding, roodheid, ongemak en fotofobie (last van het licht). Het andere oog volgt meestal 1-2 dagen later, maar meestal minder heftig.
 
Bij onderzoek wordt het volgende waargenomen: zwelling van het ooglid, gevoelige lymfeklieren, follikels (zwellingen van het slijmvlies met een hobbelig oppervlak). Bij een ernstige ontsteking kan het slijmvlies gezwollen zijn (chemosis) met evt een bloeding onder het slijmvlies (hemorrhagische conjunctivitis).
   
follikels: zwellinkjes van het slijmvlies (binnenzijde van het bovenooglid)

3b. Keratitis (hoornvlies ontsteking)
Bij een virale conjunctivitis kan het hoornvlies ook geïnfecteerd raken en aanleiding geven tot een hoornvlies-ontsteking (keratitis) (in ongeveer 30% bij de PCF en in 80% van de gevallen bij de EKC). Aanvankelijk ontstaan op het hoornvlies vele kleine ontstekingsplekjes (infiltraatjes of ‘punctata epitheliale keratitis’). Dit treedt binnen 7-10 dagen van de oogklachten op. De ontstekingsplekjes kunnen zich uitbreiden in de diepte van het hoornvlies, namelijk onder het buitenste laagje epitheel (subepitheliale infiltraatjes) of in het middelste laagje van het hoornvlies (stromale infiltraatjes). De aandoening wordt ook wel EKC genoemd (epidemische keratoconjunctivitis).

Afbeeldingen: infiltraatjes = ontstekingsplekjes (stadium 1)
Ooginfecties met het adenovirus zijn vervelend en u kunt er geruime tijd last van hebben. De klachten kunnen bestaan uit: tranenvloed, last van het licht, gevoel alsof er wat in het oog zit. Tijdens de infectie kan de gezichtsscherpte verminderd zijn en kunnen kleine littekens op het oog langere tijd klachten blijven geven.

Indeling
Men kent 6 stadia van een epidemische keratoconjunctivitis (EKC):

• stadium 0: miniscuul kleine opaciteiten (troebelingen) in het hoornvlies-epitheel (=diffuse punctata epitheliale erosies) (1-3 dagen na besmetting)
• stadium 1: fijne/diffuse punctata epitheliale keratitis (diffuse PEK) (4-7 dagen na besmetting)
• stadium 2: fijne en grove oppervlakkige troebelingen (diep PEK) (6-10 dagen na besmetting)
• stadium 3: grovere troebelingen, dieper gelegen (subepitheliaal) (diepe PEK, subepitheliale infiltraten) (8-14 dagen na besmetting
• stadium 4: troebelingen in diepere lagen van het hoornvlies (subepitheliale infitraten, zonder PEK) (12-18 dagen na besmetting)
• stadium 5: punctata epitheliale troebelingen dichtbij of op afstand van de subepitheliale infitraten

Klachten
Ooginfecties met het adenovirus zijn vervelend en u kunt er geruime tijd last van hebben. De klachten kunnen bestaan uit: tranenvloed, last van het licht, gevoel alsof er wat in het oog zit. Tijdens de infectie kan de gezichtsscherpte verminderd zijn en kunnen kleine littekens op het oog langere tijd klachten blijven geven.

4. Risico’s op besmetting
Hoewel het adenovirus veel voorkomt en relatief onschadelijk is voor het oog, is het toch in de praktijk een vervelend virus met een hoge besmettingskans voor de omgeving. Zolang uw ogen geïnfecteerd zijn, bent u zeer besmettelijk voor uw omgeving. Besmetting treedt op via verontreinigde handen, medische instrumenten, in en zwembad e.d. Behalve voor uw omgeving is het adenovirus ook zeer besmettelijk voor andere patiënten. Het kan zich in een oogheelkundige kliniek, ondanks goede hygiënische voorzorgen, soms razend snel verspreiden. Dit kan ernstige consequenties hebben voor deze polikliniek. Het vormt een risico voor andere patiënten en het is met name een probleem voor operatie-patiënten.

Indien de diagnose gesteld is, is een herhalingsconsult, om medische redenen, meestal niet nodig. Wegens besmettingsgevaar wordt een herhalingsconsult bij voorkeur niet gemaakt. Wilt u wel een nieuwe afspraak maken dan willen wij u vragen om dit te doen wanneer uw ooginfectie genezen is. Ook kunt u eerst met de oogarts telefonisch overleggen.

5. Behandeling
De gemiddelde duur van een ooginfectie met adenovirus is meestal ongeveer < 3 weken. Soms kunt u er langer last van houden. Een behandeling voor deze virale aandoening is in principe niet nodig. Soms wordt, ter verzachting,  kunsttranen of andere druppels voorgeschreven. Ook kunnen koude kompressen de klachten verlichten.
U wordt aangeraden frequent de handen te wassen en uw tranende ogen te deppen met tissues, die u steeds dadelijk na gebruik weggooit. Ook het gezamenlijk gebruik van handdoeken met huisgenoten wordt afgeraden. Wanneer u na deze infectie weer uw contactlenzen wilt gebruiken, overleg dan eerst met uw oogarts of contactlensspecialist.