Algemeen overzicht hoornvlies / slijmvlies afwijkingen

Inhoudsopgave Indeling van hoornvlies- en slijmvliesafwijkingen:

1. Afwijkingen oogoppervlak (ocular surface disorders)
2. Infecties
3. Afweer-gerelateerde aandoeningen (immunologisch gemedieerde aandoeningen)
4. Tumoren
5. Aangeboren afwijkingen hoornvlies / sclera
6. Dystrofieën van het hoornvlies (cornea): troebelingen
7. Degeneraties ./ Verouderingsverschijnselen
8. Stofwisselingsstoornissen (metabole stoornissen)van het hoornvlies (cornea)
9. Toxische en traumatische beschadigingen van het oog

In deze folder vindt u een indeling / overzicht van hoornvlies en slijmvlies afwijkingen met bijbehorende verwijzingen/links naar de juiste folders.
Alvorens de indeling van aandoeningen te bespreken, is de bouw van het oog van belang:
 

1. Afwijkingen oogoppervlak (ocular surface disorders)

1. Droge ogen
   Het droge ogen syndroom (= traanfilminsufficientie) is een aandoening dat geassocieerd is met:
   • Verminderde traanproductie (aqueos tear deficiency, ATD): bijv. Sjogren of niet-Sjogren syndroom
   • Overmatige verdamping van tranen (evaporative tear dysfunction, ETD): meibomklierdysfunctie, rosacea (huidaandoening), seborrhoische blefaritis (ooglidontsteking), chalazion (strontje), hordeolum, sarcoidose
2. Overige afwijkingen:
   • vitamine A-tekort, vitamine C-tekort,
   • Structurele en exogene (van buitenaf) stoornissen:
     • Exposure keratopathie (langdurige blootstelling van het hoornvlies aan lucht)
     • Floppy eyelid (een slap bovenooglid)
     • SLK (superior limbic keratoconjunctivitis)
     • Recidiverende hoornvliesbeschadiging (erosie)
     • Persisterend cornea-epitheel defect (blijvende beschadiging van het oppervlakkige deel van hoornvlies): toxisch (door conserveermiddelen in oogdruppels) of neurotrofe keratopathie (ongevoelig hoornvlies door beschadiging hersenzenuw V)
     • Trichiasis en distichiasis (naar binnengedraaide ooghaartjes)
     • Oogoppervlak-problemen door dragen van contactlenzen (contactlens-complicaties)

2. Infecties

1. Indeling op basis van verwekkers: virussen (herpes simplex, herpes zoster, adenovirus/EKC), bacteriën en parasieten
2. Indeling op basis van localisatie:
   • de oogleden (ooglidontsteking)
   • het slijmvlies of conjunctiva  (conjunctivitis of slijmvliesontsteking)
   • het hoornvlies of cornea (hoornvlies ontsteking)

3. Afweer-gerelateerde aandoeningen (immunologisch gemedieerde aandoeningen)

1. Info over afweerreacties (zie folder over afweer )
2. Oogleden: contact dermatoblepharitis, atopische dermatitis
3. Slijmvlies (conjunctiva): allergische conjunctivitis (hooikoorts), keratoconjunctivitis vernalis (seizoensgebonden allergie), atopische keratoconjunctivitis, contactlens-geinduceerde conjunctivitis, Steven-Johnson syndroom en toxische epidermische necrolyse, Oculaire cicatriele pemphigoid, graft versus host ziekte (afstotingsreacties)
4. Hoornvlies (cornea): Thygeson superficial punctata keratitis, Interstitiele keratitis geassocieerd met een infectieuze aandoening (tbc, Lyme, EBV, Chlamydia), Syndroom van Reiter, Cogan syndroom, randkeratitis (geassocieerd met blefaroconjunctivitis), perifere ulceratieve keratitis (PUK) (met andere lichamelijke aandoeningen)
5. Harde oogrok (sclera): ontstekingen van episclera en sclera (episcleritis en scleritis)

4. Tumoren:zie folder tumoren hoornvlies, slijmvlies

5. Aangeboren afwijkingen hoornvlies / sclera

1. Afwijkingen van de oogbol en sclera: cryptophthalmos, microphthalmos, nanophthalmos , blauwe sclera
2. Afwijkingen van de vorm en grootte van het hoornvlies: microcornea , megalocornea, cornea plana

6. Dystrofieën van het hoornvlies (cornea): troebelingen

1. aangeboren troebelingen van het hoornvlies (dystrofieën)
2. afwijkingen van de vorm: cornea-ectasieën (uitpuilend hoornvlies), keratoconus (kegelvormig hoornvlies) en PMD (Pellucid Marginal Degeneration)
   
   

7. Degeneraties / verouderingsverschijnselen

1. Van het slijmvlies (conjunctiva): pinguecula, pterygium, conjunctiva concrementen (kalkspatten), conjunctiva chalasis (uitgerekt of overtollig slijmvlies)
2. Van het hoornvlies (cornea): arcus senilis (witte ring in de rand van het hoornvlies), crocodile shagreen (mozaiek-vormige troebelingen van het hoornvlies), Salzmann noduli (grijs witte verhevenheid op het hoornvlies na bijv een doorgemaakte oude hoornvliesontsteking), bandkeratopathie (horizontale kalkneerslag in het hoornvlies), guttata of Fuchse endotheliale dystrofie (hoornvlieszwakte van het binnenste laagje van het hoornvlies)
3. Geneesmiddelen-geinduceerde deposities en pigmentatie (neerslagen van materiaal in het hoornvlies bij het gebruik van bepaalde medicijnen), zoals amiodarone / Cordarone (Vortex keratopathie of cornea verticillata) of ijzerneerslagen
4. Van de harde oogrok (sclera): sclerale degeneraties (ouderdomsplaques in de harde oogrok)

8. Stofwisselingsstoornissen (metabole stoornissen)van het hoornvlies (cornea)

• zeldzame aandoeningen met opstapeling van stoffen (cystinosis, mucopolysaccharidose, ziekte van Wilson ed)

9. Toxische en traumatische beschadigingen van het oog

1. Etsingen en chemische verbrandingen
2. Verwondingen / perforaties (stompe of scherpe verwondingen van diverse structuren van het oog)