Het rode oog: overzicht oorzaken
Inhoudsopgave:
- Algemeen
- Oorzaken van rode ogen
- Aandoeningen van de oogleden
- Aandoeningen van de conjunctiva (het slijmvlies of bindvlies)
- Aandoeningen van de harde oogrok (episclera, sclera)
- Aandoeningen van het hoornvlies (de cornea)
- Aandoeningen van het regenboogvlies (de iris)
- Aandoeningen van de oogkas
- Overige aandoeningen
1. Algemeen
Deze folder geeft een overzicht van de oorzaken van een rood oog. Voor de aandoening zelf, wordt verwezen naar de betreffende folder via een ‘link’. Vaak geeft een rode oog ook pijn in de ogen. Hieronder volgt een opsomming:
De bouw van het slijmvlies
De conjunctiva, het bind- of slijmvlies genoemd, is de bekleding van:
a) de binnenzijde van de oogleden (conjunctiva palpebralis)
b) de buitenzijde van de oogbol (conjunctiva bulbi)
De conjunctiva aan de binnenzijde van de oogleden is rood vanwege de vele bloedvaten en wordt “conjunctiva palpebralis” genoemd. De ruimte tussen de bovenste en onderste oogleden en de oogbol heet de “conjunctivaalzak (fornix)”. Deze fornix is de omslagplooi. Er is een bovenste omslagplooi (fornix superior) en een onderste omslagplooi (fornix inferior).
De conjunctiva aan de binnenzijde van de oogleden is rood vanwege de vele bloedvaten (“conjunctiva palpebralis”). De conjunctiva op de oogbol ligt op het witte deel van het oog (de harde oogrok) en wordt “conjunctiva bulbi” genoemd. De overgang van het slijmvlies van het ooglid naar de oogbol wordt de omslagplooi, ofwel de fornix genoemd. Bij een oogaandoening, die met roodheid gepaard gaat, is het slijmvlies vaak rood. In onderstaande tekeningen worden het oog en de oogleden in detail weergegeven:
→ detail →
h= hoornvlies (cornea)
i= iris (regenboogvlies)
f= fornix
T= tarsus (de bindweefselplaat van het ooglid)
*= conjunctiva palpebralis
witte pijl= conjunctiva bulbi
Onder het slijmvlies (conjunctiva bulbi) bevindt zich nog enkele laagjes weefsel, de episclera en sclera genoemd. Dit is de harde oogrok (het witte deel van het oog). Ook deze lagen kunnen bij bepaalde aandoeningen aanleiding geven tot roodheid van het oog.
Een rood oog kan o.a. ontstaan door:
- het uitzetten van de fijne, vaak met het blote oog niet zichtbare, bloedvaten van het slijmvlies (de conjunctiva).
- het uitzetten van bloedvaten in de episclera of sclera (de harde oogrok ofwel het witte deel van het oog).
- een bloeding in of onder het slijmvlies (conjunctiva).
- een bloeding in het oog zelf.
Meestal leidt een ontsteking tot het uitzetten van de vele bloedvaten van het slijmvlies waardoor het oog roder wordt. Vele oogziekten kunnen aanleiding geven tot een rood oog en een pijnlijk oog. De meeste oogziekten worden elders op de website www.oogartsen.nl uitvoerig beschreven. Hier wordt dan speciaal naar verwezen. Deze folder is dan ook bedoeld als een soort samenvatting.
2. Oorzaken van een rood oog
De meest voorkomende oorzaken zijn:
2a. Aandoeningen van de oogleden
Aandoeningen van de oogleden die kunnen leiden tot een rood oog zijn:
- ooglid ontsteking (blefaritis) → zie folder ooglidontsteking (blefaritis)
- aandoeningen van de klieren van de oogleden → zie folder hordeolum en chalazion
- ooglid afwijkingen: een naar binnen gedraaid onderooglid (haren tegen ogen) → zie folder entropion
- ooglid afwijking: naar buiten gedraaid ooglid → zie folder ectropion
- ongeval → zie folder trauma
- rode, fors gezwollen oogleden rondom het oog → zie folder preseptale en orbitale cellulitis
2b. Aandoeningen van het slijmvlies of bindvlies (de conjunctiva)
Aandoeningen van het slijmvlies die kunnen leiden tot een rood oog zijn:
- conjunctivitis (slijmvlies-ontsteking, zie foto): → zie folder slijmvliesontsteking (conjunctivitis)
- allergische reacties → zie folder allergie
Afb: allergische reactie van het slijmvlies - epidemische keratoconjunctivitis → zie folder EKC
- droge ogen: onvoldoende bevochtiging van het oog → zie folder droge ogen
- een bloeding onder het slijmvlies (een hyposfagma of subconjunctivale bloeding genoemd) waardoor het oogwit in zijn geheel (zie foto) of gedeeltelijk rood is geworden → zie folder bloeding onder slijmvlies
Animatiefilm (een bloeding onder het slijmvlies [conjunctiva] = subconjunctivale bloeding of hyposfagma)
2c. Aandoeningen van de harde oogrok (sclera)
Dit is het witte van het oog dat onder het slijmvlies ligt. Aandoeningen van de harde oogrok (sclera) die kunnen leiden tot een rood oog, zijn:
- een ontsteking van de laag tussen het slijmvlies en de harde oogrok → zie folder episcleritis
- een ontsteking van de harde oogrok (sclera) (scleritis) → zie folder scleritis
Beide vormen van ontstekingen staat beschreven bij rubriek “Hoornvlies / slijmvlies”.
2d. Aandoeningen van het hoornvlies (de cornea)
Aandoeningen van het hoornvlies die kunnen leiden tot een rood oog, zijn:
- droge ogen → zie folder droge ogen
- ontstekingen van het hoornvlies(keratitis): → zie folder hoornvliesontsteking (keratitis)
- een ongeval, bijv. een stukje ijzer in het oog → zie folder trauma
2e. Aandoeningen van het regenboogvlies (de iris)
Aandoeningen van het regenboogvlies die kunnen leiden tot een rood oog, zijn:
- een ontsteking van de iris (inwendige oogontsteking) → zie folder inwendige ontsteking / uveitis
- een ongeval:
Hierbij kan er een bloeding optreden in het voorste deel van het oog, tussen het hoornvlies en de iris in. Dit wordt de voorste oogkamer (VOK) genoemd. Een bloeding in de VOK wordt hyphema genoemd (hyfeem, hypheem, VOK bloeding). Een hypheem is duidelijk zichtbaar als het bloed naar de onderkant in de voorste oogkamer zakt. Bij een grote bloeding kan de oogdruk verhoogd zijn en is het gezichtsvermogen verminderd.
hypheem
- acuut glaucoom: een plotselinge, zeer hoge oogdruk → zie folder glaucoom (hoge oogdruk)
- bloedvat afsluitingen (occlusies) → zie folder bloedvatafsluiting (occlusies)
2f. Aandoeningen van de oogkas
- gezwellen achter de oogbol (bijv. de schildklierziekte Graves of tumoren) → zie folder schildklierziekte (Graves)
- rode, fors gezwollen oogleden rondom het oog → zie folder preseptale en orbitale cellulitis
- bloeding achter het oog (bijv. na een verdovingsinjectie)
gezwollen slijmvlies (chemosis)
2g. Overige aandoeningen
Overige aandoeningen die kunnen leiden tot een rood oog, zijn:
- inwendige oogontsteking na bijv. gecompliceerde operaties (endophthalmitis)