Staaroperatie en laserbehandeling (bijlage)

Deze folder is een aanvulling op de originele staar folder. Het is verstandig eerst de staarfolder te lezen, en daarna onderstaande informati. Zie staarfolder.

Cataractchirurgie is de meest voorkomende oogheelkundige operatie. Er zijn globaal 2 vormen:

• de tradionele staaroperatie die op dit moment verricht wordt: MCS (Manual Cataract Surgery of ook wel Phacoemulsification Cataract Surgery PCS)
• de staaroperatie die deels verricht wordt dmv een laser: LCS (Laser Cataract Surgery) of FLACS (Femtosecond Laser-assisted Cararact Surgery)

Bij de LCS procedure wordt een laser gebruikt om:

• de wonden in het hoornvlies voor te bereiden
• de opening te maken in het voorste lenszakje en
• de ooglens te verpulveren

De rest van de operatie wordt “manueel” (handmatig) verricht, zoals bij een standaard staaroperatie. Kortom, enkele stappen wordt met de laser gedaan en de operatie wordt verder ’tradioneel’ (handmatig) voortgezet. Een staaroperatie kan dus niet in zijn geheel d.m.v. een laserbehandeling worden verricht.

Deze nieuwe techniek roept vragen op over o.a. de refractieve en visus-uitkomsten, de complicatiekansen, de veiligheid, de nieuwe en onbekendere technologieën gerelateerd aan de cataractchirurgie, economische aspecten en kosteneffectiviteit voor patiënten en betaalbaarheid voor zorgverzekeraars.

Resultaten
De LCS kent een leercurve. Aanvankelijk zullen meer complicaties voordoen dan bij de standaard techniek (MCS). De studie van Roberts laat zien dat bij de eerste 200 patiënten meer complicaties optraden dan de groep die daarna kwam (1300 patiënten).

De risico’s in de 1e groep waren: het loskomen van de suctie (om het apparaat te fixeren op het oog, 2.5%), het alsnog manueel maken van de hoornvlieswonden (13%, pupilvernauwing (9.5%), anterior capsular tags (10.5%), voorste lenskapsel scheuren (4%), achterste lenskapselscheur (3.5%) en een dropped nucleus (2%).
De risico’s in de 2e groep, na de leercurve waren geringer: suctie breaks (0.61%), manuele hoornvlieswonden (1.92%),  pupilvernauwing (1.23%), anterior capsular tags (1.62%), voorste lenskapsel scheuren (0.31%), achterste lenskapselscheur (0.31%) en een dropped nucleus (0%). [Ophthalmology 2013; 227].

Kortom,

• de nieuwe techniek kent een leercurve
• Bij de LCS wordt de operatie slechts voor een deel met laser verricht. De LCS geldt alleen voor een deel van de operatie. De rest van de operatie wordt manueel gedaan.
• Bij 75% van de patiënten is de laserprocedure (maken van een kapselopening, verpulveren van de lens en het voorbereiden van de wonden) compleet uitgevoerd. Een groot deel moet sowieso met de hand worden gedaan.
• De resultaten tussen MCS en LCS zijn vergelijkbaar voor de volgende aspecten: de verwachte refractieafwijking (tov de berekende refractie) (0.29D bij LCS en 0.31 D bij MCS), 80% bevond zich < ± 0.5 D van de verwachte correctie bij beide technieken, > 90% bereikte een ongecorrigeerd gezichtsvermogen van ≥ 0.50 D na de operatie.

Uit  een ander onderzoek [Ophth 2016; 178] bleek dat de LCS geen belangrijke verbetering opleverde t.o.v. de MCS. De visus bedroeg > 0.50 bij 97% van de LCS-groep en bij 94% van de MCS-groep (gem. 20/24.5 in LCS en 20/26.4 in MCS). In de MCS-groep was er meer toename van het gezichtsvermogen (+13.5 letters in MCS-groep, +12.5 in LCS-groep), was de absolute afwijking lager (0.35 D in MCS-groep en 0.41 in LCS-groep) en was het percentage van ogen dat binnen de 0.50 D uitkwam iets hoger (83% in MCS-groep en 72% in LCS-groep).

Er is een meta-analyse verricht onder 14.567 ogen waaruit het volgende bleek (Ophth 2016; 2113):

• er was geen verschil in de ongecorrigeerde of gecorrigeerde gezichtsscherpte tussen de MCS (handmatige chirurgie) en de FLACS
• er was geen verschil in de refractieve uitkomst (de absolute refractiefout na de operatie)
• de operatieduur is vergelijkbaar

Conclusie
De laatste ontwikkelingen laten zien dat de LCS geen snelle doorstart heeft gemaakt en niet veiliger is voor het oog en geen belangrijke klinische verbeteringen heeft laten zien. De kosten zijn aanzienlijk hoger (met bijbetaling door de patiënt) zonder een duidelijk beter resultaat.