Droge ogen: syndroom van Sjögren

Inhoudsopgave

1. Algemeen
2. Oorzaken
3. Vormen van Sjögren syndroom
   • het primaire Sjögren syndroom
   • het secundaire Sjögren syndroom
4. Hoe vaak komt het voor?
5. Klachten
6. Behandeling
7. Animatie film

1. Algemeen
Het Sjögren syndroom is een aandoening waarbij de klieren in je slijmvliezen chronisch ontstoken zijn. Deze ontstekingen leiden tot droge slijmvliezen, met name in je ogen en mond. Een veel voorkomende klacht is dan ook het gevoel van droge ogen (zie folder droge ogen).
Bij droge ogen is de traanfilm onvoldoende van kwaliteit waardoor gebieden vroegtijdig uitdrogen. Dit wordt onderzocht d.m.v. het aankleuren van het oog met fluoresceine en het belichten van het oog met blauwe licht. De donkere vlekken geeft dan droogte aan van de traanfilm (die gebieden kleuren dan niet).

Het syndroom van Sjögren is een autoimmuun ziekte van meerdere weefsels, gekenmerkt door een lymfocytaire infiltratie van exocriene klieren en andere organen. Exocriene klieren zijn klieren die vocht en stoffen naar de buitenwereld afscheiden, bijv. de traan- en spreekselklieren. Lymfocytaire infiltratie betekent dat afweercellen in weefsel doordringen en daar een steriele ontsteking veroorzaken. Als dit in de traanklier plaatsvindt, dan maakt de klier weinig tranen aan. Als dit in de speekselklier optreedt, dan ontstaan klachten van een droge mond. Bij deze aandoening zijn de traan- en speekselklieren aangedaan waardoor een droog oog en een droge mond kunnen ontstaan. Het syndroom van Sjögren wordt vaak pas laat ontdekt, vaak pas 6-10 jaar na het ontstaan van de klachten.
Synoniemen voor het Sjögren syndroom zijn Syndroom van Sjögren, de ziekte van Sjögren, Morbus Sjögren en sicca syndroom.

2. Oorzaken
Het is bekend dat het Sjögren syndroom een auto-immuunziekte is. Het wordt dus veroorzaakt door een abnormale reactie van je immuunsysteem op je eigen lichaam. Waarom dit bij sommige mensen gebeurt, is onduidelijk. Ook of de ziekte erfelijk is, is nog niet duidelijk. Er wordt gedacht dat de aanwezigheid van bepaalde virussen wellicht een rol speelt bij het ontstaan van het syndroom.

3. Vormen van Sjögren syndroom
Er zijn 2 typen: het primaire en het secundaire Sjögren syndroom.

3a. Het primaire Sjögren syndroom:
Bij deze vorm zijn met name de traan- en speekselklieren aangedaan. Bij ongeveer 30-40% van de patiënten komen ook andere lichamelijke afwijkingen voor (extraglandulaire lichamelijke afwijkingen), zoals:

• vasculitis (ontsteking bloedvaten) van de huid
• arthritis (gewrichtsontsteking, gewrichtspijn)
• myalgie (spierpijn), vermoeidheid
• neurologische afwijkingen (perifere neuropathiëen)
• long/nierziekten (hepatitis, nefritis)
• hematologische afwijkingen (TTP)
• schildklierafwijkingen (thyreoiditis)
• een autoimmuun lever- of pancreasontsteking

Ongeveer 1/3 heeft ook andere oogheelkundige afwijkingen, bijv:

4. Hoe vaak komt het voor?
De primaire Sjögren komt bij 0.6% van de volwassen bevolking voor. Ongeveer 10-15% heeft ernstige oogafwijkingen waarbij het gezichtsvermogen aangedaan is. Doordat de aandoening relatief minder specifieke klachten geeft, komt de aandoening waarschijnlijk vaker voor dan die 0.6% (wellicht het dubbele).
Bij de primaire Sjögren komt vaker een non-Hodgkin lymfoom voor (6x hoger risico).
Droge ogen komen veel voor in de bevolking, met name op hogere leeftijd. Ongeveer 1 op de 10 patiënten heeft een onderliggend primair Sjögren [Ophthalmology 2015;56].

5. Klachten
Patiënten met Sjögren hebben klachten van:

• Droge ogen: zie folder droge ogen
• Droge mond: droge en geirriteerde keel en hoesten
• Overige klachten bij het syndroom van Sjögren zijn: droge huid, kortademigheid, verminderde smaak en reuk, brandend maagzuur, droge vagina, spierpijn, gewrichtspijn, Fenomeen van Raynaud, blaasontstekingen, gevoelsstoornissen (met name aan de voetzolen).

6. Behandeling
Zie folder droge ogen

7. Animatie